تخریب بقیع توسط وهابیت

بقیع تا پیش از سال 1344 هجری قمری بقعه های متعددی داشت که یکی از آنها بقعه ای بر سر قبر چهار امام شیعه یعنی امام حسن علیه السلام، امام سجاد علیه السلام، امام باقر علیه السلام، امام صادق علیه السلام بود اما در این سال وهابیان پس از گرفتن فتوا از 15 تن از مفتیان مدینه که احداث بنا قبور را ممنوع می دانستند بقیع را تخریب نمودند.

بقیع قبل از تخریب

ابن شبه به گزارش از ابن زباله (متوفی 200 قمری) از وجود مسجدي بر قبر عباس بن عبدالمطلب و امامان شيعه خبر مي‌دهد.

ابن جبیر (متوفی 612قمری) نیز در سفرنامه خود، برخی از بقعه های موجود در بقیع را برشمرده است.

همچنین از گفته های سمهودی در کتاب وفاء الوفا به دست می آید که این بقعه در زمان خلفای عباسی از سوی آنان مورد توجه واقع شده و تغییرات و تعمیراتی در آن داده شده است.

تعمیر دیگر این حرم شریف، متعلق به اوائل قرن سیزدهم هجری است که به دستور سلطان محمود؛ خلیفه عثمانی انجام گرفته است. فرهاد میرزا که در سال 1292 ه. به حج مشرف شده است می‌نویسد: تعمیر بقعه مبارکه در بقیع، از سلطان محمود خان، در سنه یکهزار و دویست و سی و چهار هجری به دست محمد علی پاشای مصری و به امر سلطان واقع شد.

اولین تخریب بقیع توسط وهابیت

با قدرت گرفتن وهابيان در عربستان كه زيارت قبور را شرك و وجود بقعه‌ها و ضريح در پيرامون قبور را از مظاهر شرك مي‌دانند، رويكرد به بقيع و ديگر زيارتگاه‌ها دچار تحول شد؛ در سال 1220قمری مدينه به محاصره نيروهاي وهابي درآمد. پس از تسليم شدن شهر، سعود بن عبدالعزيز همراه توقيف و تصرف همه اموال موجود در خزائن حرم نبوي، دستور ويران كردن همه گنبدهاي بقيع را صادر كرد. با توجه به موج اعتراض مسلمانان كشورهاي اسلامي به اهانت‌هاي سعوديان، دولت عثماني كه تمايل به بازپس گرفتن حرمين داشت، لشكري انبوه براي تصرف مدينه فرستاد و در ذي‌حجه 1227ق. آن شهر را بازپس گرفت. برخي از آن بقعه‌ها در سال 1234ق. به دستور سلطان محمود ثاني (حك: 1223-1255ق.) بازسازي شد.

تخریب دوم بقیع

با حمله ديگر بار وهابيان به سال 1344ق. همه آثار تاريخي اين قبرستان با فتوايی که شيخ عبدالله بليهد، قاضي القضاة سعودي، به بهانه شرك و بدعت بودن زيارت قبور از 15 تن از مفتیان مدینه گرفت در هشتم شوال اين سال ويران شد.

تخريب بقیع، با عکس‌العمل شدید مسلمانان و به ویژه شیعیان جهان مواجه گردید. مسلمانان ایران، عراق، قفقاز، آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، تاتارستان، ترکیه، افغانستان، چین، مغولستان و هندوستان، در برابر این مسئله موضع‌گیرى؛ کردند دولت و مجلس آن روز ایران نيز در اين زمينه، موضع‌گیرى رسمى کرد.

همچنین فقیهان و بزرگانى چون آیت الله ‌العظمى سید ابوالحسن اصفهانى، آیت الله شیخ محمد خالصى و آیت الله شهید سید حسن مدرس، این اقدام را محکوم کردند.

در کنفرانس کشورهاى اسلامى، مرحوم شیخ محمدحسین کاشف الغطاء، سید امین حسینى مفتى فلسطین، و سید محمدتقى طالقانى (آل احمد) نماینده آیت الله ‌العظمى بروجردى در مدینه، شرکت کردند. همچنین مراجع و بزرگانى دیگرى مانند آیات عظام حاج شیخ عبدالکرى حائرى، حاج آقا حسین قمى، سید محسن حکیم، سید هبةالدین شهرستانى و امام خمینى قدس‌ سرهم، در این مورد موضع‌گیرى کردند و امام خمینى در این زمینه، نامه‌اى خطاب به شاه عربستان نگاشت.

پانویس

پیوند

بقیع